Πολύς λόγος γίνεται για τη σχέση κινηματογράφου και σχολείου. Υπάρχουν πολλά διαφορετικά παραδείγματα και πολλές διαφορετικές πρακτικές. Στο παρελθόν, στο πλαίσιο συμπερίληψης της κινηματογραφικής εκπαίδευσης στο πεδίο της εκπαίδευσης/γραμματισμού στα ΜΜΕ έχουν διατυπωθεί διάφοροι ορισμοί. Υπάρχουν μοντέλα που έχουν τις ρίζες τους σε διαφορετικές εθνικές, εκπαιδευτικές και κινηματογραφικές κουλτούρες γεγονός που επιτείνει τη σύγχυση στον ορισμό του πεδίου. Είναι  δύσκολο να συνταχθεί μια ευρύτερη πειθαρχία της κινηματογραφικής εκπαίδευσης ανάμεσα σε τόσες πολλές διαφορετικές πολιτισμικές προσεγγίσεις και διαφορετικά αναλυτικά προγράμματα σπουδών. Επίσης, οι εθνικές προσπάθειες για κινηματογραφική εκπαίδευση συχνά αντανακλούν πρωτοβουλίες οι οποίες είναι κατακερματισμένες, μη συνεκτικές και βραχυπρόθεσμες. Τα τελευταία χρόνια η τάση αυτονόμησης του πεδίου εξαιτίας κυρίως της ραγδαίας εξέλιξης της τεχνολογίας και των συνεπειών που αυτή συνεπάγεται είναι κυρίαρχη. Στο πλαίσιο μιας ευρωπαϊκής προοπτικής της κινηματογραφικής εκπαίδευσης διατυπώνεται ο παρακάτω ορισμός (ο οποίος τελεί υπό συνεχή διαπραγμάτευση).

​

Η οριοθέτηση της Κινηματογραφικής Εκπαίδευσης είναι αποτέλεσμα μίας συνεχόμενης διαπραγμάτευσης και εξελικτικής πορείας που παραμένει ανοιχτή. Νωρίτερα, το 2011, επιχειρήθηκε να οριστεί η ΚΕ στο ευρύτερο πλαίσιο του media literacy. Αναφέρεται ως κινηματογραφικός γραμματισμός (Film Literacy). Συγκεκριμένα τονίζεται ότι ο κινηματογραφικός γραμματισμός αφορά: το ‘επίπεδο κατανόησης μιας ταινίας, καθώς και της ικανότητας να κάνει κάποιος συνειδητή και ποικίλη επιλογή ταινιών. Επίσης, περιλαμβάνει την ικανότητα να παρακολουθεί κριτικά μια ταινία και να μπορεί να αναλύσει το περιεχόμενό της, την κινηματογραφία της και τις τεχνικές πτυχές της, καθώς και τη δυνατότητα της χρήσης της γλώσσας και των τεχνικών πόρων σε μια δημιουργική παραγωγή κινούμενης εικόνας’. Ως σκοπός ορίζεται, ‘η προσπάθεια ευαισθητοποίησης των νέων και η παροχή γνώσεων σχετικά με την κινηματογραφική κληρονομιά, όπως και η αύξηση του ενδιαφέροντος τόσο για τις ταινίες του παρελθόντος όσο και για τις πρόσφατες ευρωπαϊκές ταινίες’ (Baptista, Burn, Reid, & Cannnon, 2014, σ.356).

 

Το 2015, στην εξέλιξη και διεύρυνση του παραπάνω ορισμού γίνεται πλέον αναφορά στον όρο ΚΕ (Film Education) (BFI, 2015). Στο επίκεντρο του ορισμού βρίσκονται οι τρεις διαστάσεις της ΚΕ, η κριτική, η δημιουργική και η πολιτισμική (3Cs)[1]. Υποστηρίζεται ότι τα ‘τρία Cs’ δεν πρέπει να εξετάζονται μεμονωμένα αλλά αλληλένδετα (A Framework For Film Education, 2015) - με τον ίδιο τρόπο που τα παιδιά μαθαίνουν να διαβάζουν, να γράφουν και να διαβάζουν ευρύτερα ταυτόχρονα. Ένα από τα προβλήματα της κινηματογραφικής εκπαίδευσης διαχρονικά ήταν ο διαχωρισμός της θέασης από την παραγωγή.

[1] 3Cs: Critical, Creative, Culture

 

A Framework to Film Education (2015) (Link)

 

Η κριτική ικανότητα
Κριτική ικανότητα σημαίνει να μπορεί κάποιος να κατανοεί και να εξερευνά μία μεγάλη ποικιλία ταινιών, καθώς και να αναπτύξει τη δυνατότητα να τοποθετείται κριτικά, να αμφισβητεί συνεχώς τους τρόπους με τους οποίους μία ταινία μπορεί να μας επηρεάσει, να μας συγκινήσει, να μας προκαλέσει και να μας αντιμετωπίσει. Η κριτική προσέγγιση της ταινίας αντιπροσωπεύει ένα διάλογο μεταξύ του εαυτού μας και της οθόνης, καθώς και έναν διάλογο μεταξύ του δημιουργού και του ακροατηρίου.

 

Η δημιουργική
Η κινηματογραφική εκπαίδευση αφορά όχι μόνο την κινηματογραφική κουλτούρα της θέασης αλλά και την κουλτούρα της παραγωγής ταινιών. Η έλευση της ψηφιακής τεχνολογίας έχει διευκολύνει την παραγωγή ταινιών από την πλειοψηφία. Ωστόσο πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η παραδοχή, ότι η κατοχή ενός κινητού τηλεφώνου δεν μας κάνει αυτόματα Orson Welles. Οι σχέσεις μεταξύ αυτών των δύο εμπειριών - δηλαδή της θέασης ως αξιοποίηση για την παραγωγή μιας ταινίας και στη συνέχεια η αξιολόγησή της μέσα από θεάση της παραγόμενης ταινίας, είναι μια αλληλένδετη διαδικασία. Η δημιουργικότητα είναι ένας θεμελιώδης τρόπος κατανόησης των μορφικών χαρακτηριστικών μίας ταινίας.

 

Η πολιτιστική
Μέσω της συμμετοχής τόσο στις κριτικές όσο και στις δημιουργικές διαδικασίες και πρακτικές, ο γενικός στόχος της κινηματογραφικής εκπαίδευσης είναι να αναπτυχθεί μια κινηματογραφική κουλτούρα και μια φιλμική κουλτούρα. Οι νέοι έχουν ήδη εμπειρίες με τις ταινίες, αλλά σκοπός της κινηματογραφικής εκπαίδευσης είναι να αναπτύξουν μια ικανότητα επιλογής και κατανόησης της ταινίας

​

Η αμερικανική σχολή των Κριτικών Πολιτισμικών Σπουδών και της Κριτικής Παιδαγωγικής νοηματοδοτεί ευρύτερα την κριτική διάσταση της κινηματογραφικής εκπαίδευσης. Οι ταινίες αποτελούν για τους στοχαστές της προσέγγισης μία πολύ ισχυρή μορφή δημόσιας παιδαγωγικής. Το πεδίο μελέτης των ταινιών σε αυτό το πλαίσιο αποτελεί μια διασταύρωση των πολιτισμικών σπουδών και της κριτικής παιδαγωγικής.

Η κινηματογραφική εκπαίδευση είναι σημαντική για το μετασχηματισμό του σχολείου και οι πολιτισμικές σπουδές για μια μεταμορφωτική κριτική παιδαγωγική. Μπορεί να βοηθήσει το κοινό μέσω της κατασκευής ενός νοήματος που αντιστέκεται και αντιπαρατίθεται στον κυρίαρχο λόγο (Lewis and Jhally, 1998, όπ. αναφ. στο Hobbs, 2015). Σύμφωνα με τον Giroux (2011, p. 686),  στην εποχή μας, η ευρύτερη κουλτούρα έχει τεράστια εκπαιδευτική επιρροή και αποτελεί την κύρια δύναμη παραγωγής υποκειμενικότητας, επιθυμιών και τρόπων αναγνώρισης που είναι απαραίτητοι για τη νομιμοποίηση και τη λειτουργία της κοινωνίας μας. Οι ταινίες ως μορφή δημόσιας παιδαγωγικής (η δημόσια παιδαγωγική συμβολίζει μια νέα πολιτιστική πολιτική), συνδυάζουν την ψυχαγωγία και την πολιτική (Giroux, 2001, σ.588· Giroux, 2011), παρέχουν επίσης, έναν παιδαγωγικό χώρο που διευρύνει την ‘πιθανότητα της ερμηνείας ως επέμβαση’ αλλά και καθιστούν σαφή την ανάγκη για μορφές αλφαβητισμού που αντιμετωπίζουν τους βαθιά πολιτικούς και παιδαγωγικούς τρόπους με τους οποίους η γνώση, ο λόγος, οι εικόνες και οι αξίες κατασκευάζονται και μπαίνουν στη ζωή μας. Οι ταινίες επιτρέπουν συζητήσεις που συνδέουν την πολιτική, τις προσωπικές εμπειρίες και τη δημόσια ζωή με μεγαλύτερα κοινωνικά ζητήματα. Ως πυρήνας μιας κουλτούρας θέασης, προσφέρουν έναν τρόπο επανεξέτασης τόσο της σημασίας της πολιτιστικής πολιτικής όσο και της δημόσιας παιδαγωγικής ως κεντρικής σημασίας για το τι σημαίνει να καταστήσουμε το πολιτικό πιο παιδαγωγικό και το παιδαγωγικό πιο πολιτικό. Η ταινία ως μία νέα μορφή παιδαγωγικού κειμένου, δεν αντικατοπτρίζει απλώς την κουλτούρα αλλά στην πραγματικότητα την κατασκευάζει και σηματοδοτεί την ανάγκη μιας ριζικά διαφορετικής προοπτικής για την παιδεία και τη σχέση ανάμεσα στα κείμενα και στην κοινωνία. Τοποθετημένη μοναδικά ανάμεσα στον ιδιωτικό χώρο του σπιτιού και τη δημόσια σφαίρα, παρέχει ένα ξεχωριστό χώρο όπου μια σειρά αντιφατικών θεμάτων και εννοιών εισέρχονται στο δημόσιο λόγο, μερικές φορές με ανατρεπτικό τρόπο προκειμένου να αντιμετωπίζει πιεστικά και επείγοντα ζητήματα στην κοινωνία μας (Giroux, 2011). Το κοινό δεν είναι παθητικό και διαμεσολαβεί το νόημά τους (Giroux, 2011, p.691). Οι ταινίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν από εκπαιδευτικούς, φοιτητές και όλους όσους επιθυμούν να εξερευνήσουν τις ταινίες στα μαθήματα τους και σε άλλους εκπαιδευτικούς χώρους, στο πλαίσιο μιας διεπιστημονικότητας που στοχεύει στη σύνδεση της γνώσης με τις ευρύτερες κοινωνικές δομές, τη μάθηση και την απόκτηση εμπειρίας των σπουδαστών σε μία μεγάλη ποικιλία πολιτιστικών μορφών που διαμορφώνουν όλο και περισσότερο τις ταυτότητες και τις αξίες τους (Giroux, 2011, p.691).

​

​